گونئی آذربایجان حئکایه ادبیاتی
حمید آرغیش - ین حئکایه و مقالهلریگونئی آذربایجان حئکایه ادبیاتی
حمید آرغیش - ین حئکایه و مقالهلریسومسوک ایت - یازان: حمید آرغیش
گونش باتیدا اولان داغلارین آرخاسیندا گیزلنمکده‌یکن، نئچه بولود هردن گونشین قاباغیندان کئچیب چؤلده اوُلو کؤلگه‌لر تؤره‌دیردیلر.
بین الخالق یولدا بؤیوک، کیچیک ماشینلار سورعتله گل ـ گئت‌ده ایدیلر. گؤیون سول بؤیرو نارینجی رنگده ایدی. گاهدان سرین یئل أسیب، چؤلون گوه‌ن و تیکانلارینی اویونا توتوردو.
جاده‌نین قیراغیندا، بؤیوک بیر داشین کناریندا بیر ایت اوزانمیشدی. ایتین اوزاندیغی یئر، شهره یاخین بیر کندین تورپاق یولو ایله جاده‌نین قوووشاجاق یئری ایدی. ایت قومرال رنگده ایدی. چوخ آریق و گوجدن دوشموش نظره گلیردی. ساغ قیچی اوسته قوْروموش بیر یارانین دؤوره‌سینه نئچه چیبین فیرلانیر، گاهدان دا یارا اوسته قونوردولار. ایت ایسه قویروغو ایله اونلاری قوووردو. قانی قورودوغو یئر نئچه گونلوک بیر یارا ایدی.
آرتیق سورو ایتینه بنزه‌ین بو ایتین قویروغو چنبرلی، قولاقلاری دا کسیک ایدی...
ایندی آرالاردا قالمیش بو ایت، بیر زامان اؤزو گؤرکم و اؤتکم‌لییه مالیک ایدی. قیداسی واختیندا حاضیر اولار، واختیندا گئدیب یوواسیندا یاتاردی. آمما روزگارین چوخ اویونو اولار. بو ایت تزه‌لیکده سومسوک ایتی اولموشدو...
بوندان اؤنجه، بو جاده‌یه یاخین بیر کندین چوبانی‌نین داوار ایتی ایدی. اونون ایشی 200 داواردان موغایات اولماق ایدی... بیر گئجه قورد سورویه چاتیر، ایکی داواری تیکه ـ پارچا ائله‌ییر. بو ایسه چوبانین یوخلاماسینا گؤره ایدی. آمما چوبان ایتی سوچلاییب، داوارلارین زنگین یییه‌سینه دئییر: "بو ایتین داها داوارلاری قوروماق باجاریغی یوخدور. داوارلاری بونا تاپیشیرماق یانلیش بیر ایش‌دیر.."
ایتین گوناهی یوخ ایدی. چون 200 داواردان موغایات اولماق 4 ـ 5 ایتین ایشی ایدی، آمما داوارلارین صاحیبی اؤز مالین تهلکه‌ده گؤردوکده ایتی او گون تپیکله ائشییه آتدی. "قروش" آدلانان ایت نئچه ایل اربابینا وفالی قالماغی‌نین مکافاتین آلمیشدی.. ایت نئچه دفعه اربابین قاپی‌سینا و سورونون دالینا گئتدی، آمما هر دفعه نئچه سؤیوش و تپیکله قارشیلاشیردی.. اونون یئرینه ایکی ایت گتیرمیشدیلر. بللی ایدی نئچه گوندن سونرا لیاقت‌سیزلیک‌لرین گؤستره‌جکلر. "قروش" قووولدوقدان سونرا داها قالماغا بیر یئر تاپمادی. کوچه‌لر ایتی اولموشدو. اوشاقلار اوّللر بیله‌سیندن قورخوردولار؛ آمما یاواش ـ یاواش اوزلری آچیلیب، اونا داش آتماغا باشلادیلار. قروش اوّللر هیرس‌له‌نیر، هافیلداییردی. نئچه گون اونلاری قاپدی. آمما گؤردو بو ایشی اونلاری آرتیق اؤجه‌شدیریر... داها اونلارین داشلاماسی قاباغیندا دینمیردی. نئچه گون اؤنجه بیر اوفاجیق اوشاق اونا برک ایجه‌شرکن اونون یانین قاپدی. اوشاغین آناسی گلیب آغاجلا او قده‌ر ووردو کی، ایکی گونه‌دک یئردن دورانمادی.. دونن اوشاقلار یئنه اونو داشلادیلار؛ قیچی برک یارالاندی.. آخیردا کنددن چیخیب، آخسایا ـ آخسایا قاچماغا مجبور قالدی. ایت مجبور ایدی بر بیابانی بیر تیکه یئمک اوچون دولانسین، آمما هر اؤینه آج قالیب، اؤیله یاتیردی....
ایت نئجه کی یاتمیشدی، بیردن بیر ماشین سسی یوخوسونو پوزدو. أت آپاران بیر کامیون، ایتین یانیندان کئچیب گئتدی. ایتین بورنونا أت قوخوسو ده‌یینجه جان تاپدی. قول قاناد تاپدی.. تئز آیاغا دوروب کامیونون آرخاسیجا قاچماغا باشلادی. قیچی‌نین آغریسینا، اینجیمه‌سینه باخمایاراق سورعتله کامیون دالیجا گئدیردی.
گونشین سون ساچاقلاری گؤوده‌سینی آرتیق آریق گؤستریردی.
ایندی بیر تیکه سوموک دالیجا قاچان ایت بیر زامان 200 أت قایناغی‌نین قوروجوسو ایدی. آمما أت ماشینی ایلغیم حؤکمونده ایدی. بیر گؤز قیرپیمیندا ایتین گؤزوندن غایب اولدو. قروش قاچماقدان دایاندی. کامیون جاده‌نین بوروغوندا محو اولدو.
گئری دؤننده کندین داش ـ تورپاقلی یولوندا توزدان یارانان بیر دومانین یاخینلاشماسینی گؤردو. گونون باتماغا یؤنه‌لن ساچاقلاریندا بو توزون نه اولدوغو بللی دئییلدی. دومان یاناشدیقدا بیر ماشین اولدوغو آیدین اولدو.
ایت ماشینی گؤردوکده اونا ساری قاچدی، بلکه بیر زاد اونا آتالار.. بو ماشین بیر نیسان پاترول ایدی کی، آداملاری گزمکدن گلیردیلر. ماشین دا دؤرد کیشی اوتورموشدولار. بیری‌نین قول آچیق یاشیل پالتاری واریدی. قارینی یوغون اولان بیر کیشی قارا رنگده اولان بیر آرخالیق چییین‌لرینه آتمیشدی. باشیندا دا آغ بیر بؤرک "حامام‌بوخچا"سینا اوخشاییردی. سوروجونون یانیندا ایسه گنج قیلیق‌لی‌اوغلان اوتورموشدو. سوروجو ایسه قارا ساققال بیر کیشی ایدی. بونون پالتاری کیرلی ایدی. اؤزوده اوچ نفرین ترسینه دئییب، گولمکده اشتراک ائتمیردی.
یوغون کیشی سوروجویه خطاب: "اوغلان! یاواش گئت! ایستیره‌م بو ایتین حسابینا یئتیشه‌م" ـ دئدی.
یانینداکی: "یازیق‌دی!… بوْراخ گئتسین!" ـ دئدی.
" یوخ! قوی اونو هورومکدن سالیم..". گوله ـ گوله جاواب وئردی.
اوچ کیشی گولدولر. ماشین اصلی یولا چاتارکن سورعتدن دوشدو. ایت آرتیق اؤجه‌شیب ماشینا ساری قاچدی. ایندی دوز ماشینین ساغ طرفینده قاچیردی.. گؤزله‌ییردی ایندیدی کی آجلیقدان چیخاجاق. آمما بیلمیردی بو بیر طرفلیک آل ـ وئرین چؤره‌یی اولماز..
ایت دالی قاپی‌نین کناریندا قاچدیقدا، بیردن ماشینین قاپیسی آچیلدی. ایت ایچری تپیلمک ایسته‌دی، آمما تزه باشی قاپی آراسیندان ایچری گیرمیشدی کی، قارینی یوغون کیشی قاپینی کیپله‌دی. ایتین باشی قاپی آراسیندا قالدی. بیردن قاپی آچیلدی. ایت یئره سریلدی. ایتین باشی گیجه‌لدی. داها دؤوره‌سینی آشکار گؤرموردو. گؤزلری قارالمیشدی. ماشین سورعتله اوزاقلاشدی. دونیا باشینا فیرلانیردی.. ایندی دوز جاده‌نین اورتاسیندا ایدی. آمما هئچ یئری گؤرموردو. توولانا ـ توولانا یئریییردی…
بیردن بیر قارالتی‌نین یاناشماسین دوُیدو. او بیر یوک ماشینی ایدی. آمما او ترپنمه‌دن طاقت‌سیز بده‌نی یوک ماشینی‌نین آغیر تکرلری آلتیندا قالیب، أزیلدی و جاده‌نین قارا تکینه یاخیلدی.
ایندی گونش تمامیله باتمیشدی.
=============================================
و سنین حئکایه‌لریم... - کیتابیندان ..
سایین ده‌یرلی یازار آرغیش جینابلاری، بولاق درنه‌یینه باش ووردوغوز اوچون میننت‌دارام. بیزیم درنک ده تخمینن 15-10 نفر اؤیکو یازماق ساحه سینده چالیشیر و گئنللیکله گنج و آز یاشلی دیرلار و سیزین کیمی ده‌یرلی قلمداشلار و بیلگین اؤیکوچولریمیزین باخیشلار و تنقیدلری بیزیم یئنی یئتمه یازرلاریمیزین گلیشمه سینده ائتکیلی رولو اولاجاقدیر. ده‌یرلی باخیشلار و یازیلاریزی بولاقدان اسیرگه مه یین و اؤیکو باره سینده هر بیر یازی و مقاله ز ده اولسا گؤندرسه نیز یاییملایاریق بولاقدان...
سلاملار و سایغیلاریملا