حئکایه‌نین بئش اساس عنصورو - حمید آرغیش

هر بیر اؤیکو و حئکایه چئشیدلی عنصورلرین بیر آرایا گلمه‌سیندن یارانیر. بو آرادا بئش اساس عنصور داها اؤنملی دیر. بو بئش عنصورلر بونلاردان عیبارت دیر. خاراکتئرلر، قورغو، تاسلاق ، چاتیشما (مناقشه) و چؤزوم یا قرار . بو بئش اساس عنصور، حئکایه‌نین روان شکیلده یاییلماسیندا و اوخوجو طرفیندن داوامینی اوخویوب ایزلمه‌سینی ساغلار.

  خاراکتئرلر ((characters:

 یازار طرفیندن یارادیلمیش و حئکایه‌ده ایشتراک ائده‌ن فیزیکی شخص لردیلر. گره‌کلی دئییل کی خاراکتئرلر همیشه اینسان اولسونلار.. بعضا حئیوانلار و اشیالار دا اولورلار.  یازار بو خاراکتئرلر حاققیندا یئترینجه بیلگی وئرمه‌لیدیر. بو بیلگی‌لر اساسیندا اوخوجو خاراکترلری تانییا بیلیر.  بو خاراکتئرلرین فیزیکسل اؤزه‌للیک‌لر و شخصیت علامتلرینی اطرافلی تصویر ائتمکله الده ائدیلیر. هر بیر حئکایه‌نین اساس (آنا)  بیر خاراکتئری اولمالیدیر. آنا خاراکتئر گلیشه‌رک حئکایه‌نی ایره‌لی آپاریر و اونون اطرافیندا قورولان پروبلئم و دویونلر آچیلیر. حئکایه‌ده بیر و یا ایکینجی و یا باشقا خاراکتئرلرده اؤنملی‌دیرلر. اونلار حئکایه‌ده داشیدیغی رول و ایفاده‌لری ایله معین و اؤنملی بیلگی‌لری اوخوجویا چاتدیریرلار. یازار عمومیتده باشقا خاراکترلرین دیلیندن بیر چوخ بیلگی‌لری اوخوجویا چاتدیریر.. بوتون خارکتئرلر داشیدیغی رول و ایفاده‌لرینده صادق قالمالیدیرلار. بئله‌لیکله اوخوجو اونلارا اینانا بیلر. اونلارین سونراکی عمل و ائده‌جکلرینه یاناشیر یا دا منیمسه‌یه بیلر.

قورغو (Setting):

قورغو حئکایه‌نین باش توتان و فعالیت (Action) یئریدیر. بعضا بونو «صحنه» کیمی ده آچیقلاییبلار.  بیر یازار حئکایه‌نین باش وئره‌ن یئرینی تصویر ائتمه‌لی و بوتون آیرینتی‌لاری آچیقلامالیدیر. بئله بیر شکیلده اوخوجو یازار طرفیندن گؤستریلمیش صحنه‌نی گئرچک و رئال کیمی دویا بیلر و اونلا ایلگی قورماغا باشلار. غیر عادی صحنه‌لر مثلا ( فانتئزی دونیا چوخ ماراقلی و چکیجی دیر) آنجاق هر گون راستلاشدیغیمیز دویولو بیر قورغو اوخوجویا داها اینانجیل و داها تئز حئکایه ‌ایله ایلگی قورماغا یاردیملی اولا بیلر. حئکایه‌ده مختلف زامان و مکانلاردا چئشیدلی قورغولار اولا بیلر.    

تاسلاق: (Plot):

تاسلاق بیر حئکایه و یا کیتابین باشدان باشا وار اولماسینی ساغلار. باشقا سؤزله حئکایه‌‌ده باش وئره‌ن حادیثه‌لرین  نییه و نه‌دنی دیر. تاسلاق اصلینده حادیثه‌لرین، خاراکتئرلرین آراسیندا اولان آغیلا سیغان ایلگی‌لری آچیقلایاندیر. بیر واقعه نه‌دن باش وئریر و نه‌جور اولاجاقدیر و نئجه اولمالیدیر. بعضا یانلیش شکیلده تاسلاغی حئکایه‌نین خلاصه‌سی کیمی دئییرلر. آنجاق تاسلاق ساده‌جه حادیثه ‌و واقعه‌لرین سؤیله‌نیشی دئییل تاسلاق اونلاری منطقه اویغون شکیلده ایلگی‌لرینی ده آچیقلایاندیر.

چاتیشما، مناقشه (CONFLICT):

هر حئکایه‌ده چؤزولمه‌ک اوچون بیر و یا نئچه دویون و پروبلئم واردیر. تاسلاق بونلارین اورتاسیندا یئر آلیر. خاراکتئرلر پروبلئمی چؤزمک اوچون مختلف یوللارا اوز توتورلار. حئکایه ادبیاتیندا عمومیتده چاتیشما آنا خاراکتئر و اونا قارشی اولان گوج و مخالیف قوه‌لر آراسیندا اولور. بو مخالیف قووه‌لر ، مخالف خاراکتئرلر، مانع‌لر و طبیعی نده‌نر اولا بیلرلر.. بو چاتیشمالارین ان گوجلو یئری حئکایه‌نین یوکسک یئری (climax) آدلانیر. بو نقطه ده خاراکتئلرده و یا حئکایه‌نین حادیثه‌لرینده اؤنملی ده‌ییشیم باش وئریر. بعضی یازارلار بو نقطه‌نی حئکایه‌نین سونو قرار وئریرلر.

چؤزوم، قرار (Resolution):

چؤزوم تاسلاغین فعالیته کئچمه‌سینین دوغال سونوجودور. مخالیف گوج و خاراکتئرلر بیر بیرلرینه سون دفعه قارشی گلیب حئکایه‌نین یوکسک یئرینی  climax یاراتدیغی زامان، چؤزوم منطقه اویغون اولاراق اورتایا چیخیر. بوتون دویونلر آچیلیر و تاسلاق سونوج وئریر. اوخوجو حئکایه نین نه اولدوغونو آنلاییر و یازینین دویونلری آچیلمیش اولور.  

-         بو یازیدا اینگلیسجه کلمه‌لرین قارشیلیغینی آنا دیلیمیزده آختارماقدا، حؤرمتلی قلمداش و دیرلی یازاریمیز «توغرول آتابای»ین نظرلری اساس سئچیلمیشدیر.

-         بو یازی The Five Essential Elements Of A Story مقاله‌یه دایاناراق یازیلمیشدیر. تاسوفله مقاله‌نین یازارینین آدی وئریلمه‌میشدیر.